Dziedzictwo - siewcy, orędownicy, kreatorzy

Odznaczeni przez Zarząd Województwa Odznaką Honorową Województwa Małopolskiego KRZYŻ MAŁOPOLSKI

URSZULA GIEROŃ

Etnograf, absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, starszy kustosz Muzeum Etnograficznego w Tarnowie z ponad trzydziestoletnim stażem zawodowym. Znawca folkloru krakowskiego ze szczególnym uwzględnieniem regionu Krakowiaków Wschodnich, badacz terenowy Ziemi Tarnowskiej, juror konkursów z zakresu kultury ludowej, animatorka wydarzeń kulturalnych, konsultant amatorskiego ruchu regionalnego. Osoba niezwykle twórcza i aktywna, inicjatorka wielu różnorodnych przedsięwzięć z zakresu muzealnictwa, zaangażowana w liczne projekty edukacyjne i badawcze. Przygotowała i opublikowała szereg wydawnictw z zakresu obrzędowości, kultury materialnej, szkiców regionalnych oraz edukacji regionalnej. Jest inicjatorką i autorką wniosków o włączenie potraw regionalnych na Listę Produktów Tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa, w wyniku czego zarejestrowano kilkanaście produktów Ziemi Tarnowskiej. Przygotowała także kilkanaście etnograficznych wystaw autorskich prezentowanych nie tylko w Polsce, ale i poza granicami kraju. Na co dzień współpracuje w terenie z kołami gospodyń wiejskich oraz lokalnymi grupami działania, udziela konsultacji etnograficznych nauczycielom, studentom, uczniom tarnowskich szkół, włącza się w działania edukacyjne w formie prelekcji, wykładów i warsztatów na terenie muzeum i w innych instytucjach. Uhonorowana w 2014r. przez Prezydenta RP złotym medalem Za Długoletnią Służbę.

PIOTR MAJERCZYK

Wybitny muzyk-instrumentalista ludowy grający metodą beznutową, budowniczy tradycyjnych instrumentów, popularyzator kultury muzycznej Podhala. Jego ulubionym instrumentem są skrzypce ale oprócz tego grywa także na basach, altówce, złóbcokach, dudach podhalańskich, piszczałkach, heligonce i trombicie. Swoje umiejętności przekazuje dzieci i młodzieży w szkółkach ludowego muzykowania. Brał udział w realizacji różnych projektów muzycznych zarażając folklorem swojej ziemi artystów spoza kręgu muzyki ludowej; koncertował ze Zbigniewem Namysłowskim, brał udział w nagraniach sesyjnych jako skrzypek z Edytą Geppert, Pawłem Kukizem, Markiem Grechutą i Brathankami oraz w śpiewogrze E. Brylla „Na szkle malowane” w reż. Krystyny Jandy w Teatrze Powszechnym w Warszawie. Nagrał wiele płyt z muzyką ludową. Jest członkiem zespołów HAWRAŃ Andrzeja Brandstattera oraz CZARNE KARAKUŁY z solistką Hanką Chowaniec–Rybką. Za swoja działalność na rzecz kultury regionu został odznaczony medalem honorowym „Zasłużony dla Kultury Polskiej” a w 2016 r. Brązowym Medalem Gloria Artis.

JAKUB DOMINIK RUSIECKI

To jeden z najlepszych nauczycieli tradycyjnego muzykowania w środowisku góralskim. Jest mistrzem – nauczycielem szkółek muzykowania ludowego na skrzypcach i basach w regionie podhalańskim ale również zagórzańskim i babiogórskim.  Edukację w zakresie regionalizmu rozpoczął w 2000 roku najpierw w Rabce-Zdroju, Nowym Targu oraz okolicznych miejscowościach, od 2004 roku w regionie Górali Zagórzańskich a od 2014 pod Babią Górą. Za jego przyczyną i staraniem nastąpiła reaktywacja zanikających muzyk w regionie zagórzańskim oraz utworzono zespoły: „Rabianie” i „Gorcanie”. Dumą Pana Jakuba są jego niezwykle uzdolnieni uczniowie, którzy jako soliści lub też członkowie muzyk wyróżniani są podczas konkursów folklorystycznych czołowymi nagrodami. On sam jako muzyk-instrumentalista również jest laureatem wielu nagród. Jakub Rusiecki w ciągu blisko dwudziestoletniej pracy z dziećmi  i młodzieżą wykształcił w tej dziedzinie kilkudziesięciu muzykantów, dla których jest niezaprzeczalnym autorytetem. Przez swoje predyspozycje pedagogiczne, osobiste zaangażowanie oraz ogromną pasję do tego, co robi potrafi zarazić muzyką wrastające w tradycję młode pokolenie.

 Odznaczeni przez Zarząd Województwa Medalem Województwa Małopolskiego POLONIA MINOR

MARIAN WÓJTOWICZ

Pedagog, działacz samorządowy i społeczny, utalentowany konferansjer z zacięciem improwizatorskim. Emerytowany nauczyciel oraz dyrektor IV Liceum Ogólnokształcącego w Limanowej. Były tancerz i śpiewak Zespołu Pieśni i Tańca Limanowianie z Limanowej. To właśnie w zespole regionalnym objawił się i rozwinął jego talent improwizatorski, gdzie szybko stał się niezrównanym „twórcą” przyśpiewek ludowych na każdą okoliczność i w każdej sytuacji. Jego wyjątkowa umiejętność nawiązywania kontaktu z publicznością, inteligencja i inwencja dowcipnego dialogu sytuacyjnego sprawiły, że od czterdziestu lat angażowany jest jako konferansjer ważnych imprez i uroczystości. To człowiek, który z ogromnym wyczuciem potrafi połączyć prezentacje wykonawców z ludowym dowcipem. Zasłużony konferansjer i współtwórca wyjątkowego klimatu Festiwalu Folklorystycznego Limanowska Słaza w Limanowej. Od kilkunastu lat prowadzi także prezentacje dziecięcych zespołów podczas koncertów na estradzie w Krynicy w ramach Festiwalu ŚWIĘTO DZIECI GÓR. Zawsze w swojej pracy zachowuje obiektywizm, pewien dystans obserwatora oraz poczucie humoru, nie kryje swojej fascynacji i miłości do tego wszystkiego, co określa się mianem tradycyjnego dziedzictwa kulturowego wsi. Niewiele jest w środowisku ruchu regionalnego osób, które w tak wartościowy sposób upowszechniają dawną, tradycyjną kulturę scenicznych prezentacji jak Pan Marian Wójtowicz, przez przyjaciół i miłośników swojego talentu zwany LIMANOWSKIM LAPTOKIEM.

Odznaczeni przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Odznaką Honorową Zasłużony dla Kultury Polskiej

ROMAN GUZIK

To niezwykle aktywny animator życia kulturalnego w rodzinnym Juszczynie, jeden z założycieli oraz instruktor tutejszych zespołów ZBYRCOK i ZBYRCOCEK. Niestrudzenie bada teren i zbiera materiały etnograficzne wykorzystując je w scenariuszach widowisk folklorystycznych. Dzięki temu prowadzone przez niego zespoły osiągają wysoki poziom merytoryczno-artystyczny i są laureatami prestiżowych nagród. Pan Roman zaszczepił w wielu starszych jak i młodych mieszkańcach chęć do nauki tańca, śpiewu i gry na tradycyjnych instrumentach ludowych – także w trojgu swoich dzieci. Jako działacz regionalny przyczynił się do odtworzenia w swojej wsi zanikających już tradycji a także do utrwalania tożsamości Górali Babiogórskich. Po dziś dzień realizuje misję edukacji w dziedzinie kultury ludowej i jest zaliczany do czołowego grona regionalistów pod Babią Górą. Za swoje osiągnięcia w tej dziedzinie otrzymał dwukrotnie Nagrodę Instruktorską podczas Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu (2010, 2011), jest także laureatem Nagrody Starosty Suskiego za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania kultury ochrony dziedzictwa kulturowego 2015.

EUGENIUSZ KARKOSZKA

Zasłużony dla Orawy instruktor zespołów regionalnych, muzyk, instrumentalista ludowy, folklorysta i propagator rodzimej kultury. Pracował jako instruktor z takimi zespołami jak ORAWSKIE ROZTOKI, ORAWA im. E. Miki, ORAWIANIE im. Heródka i ORAWSKIE DZIECI. Zespoły pod jego kierunkiem wiele razy nagradzane były podczas konkursów folklorystycznych a zespół ORAWIANIE został uhonorowany Odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej. Jako instrumentalista ludowy jest laureatem m. in. Sabałowych Bajań czy Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu.
Od wielu lat wspiera swoją wiedzą i umiejętnościami muzyki w różnych zespołach regionalnych, m.in. w zespole SERDOCKI z Podszkla, MAŁOLIPNICKA RODZINA KOLPINGA w Lipnicy Małej, KOLIBA w Orawce. Udziela bezinteresownie lekcji ludowego muzykowania także we własnym domu – bo jak sam mówi, nie potrafi nikomu odmówić, a chętnych dzieci i młodzieży jest coraz więcej. Jako propagator folkloru Orawy pracował z zespołami w innych regionach kraju ucząc w nich tańca i muzykowania orawskiego; m. in. w Szczecinie, w ZPiT ŚLĄSK w Koszęcinie, w Lublinie, Gorzowie. Jest inicjatorem i realizatorem projektów edukacyjnych na Orawie z zakresu regionalizmu. Nieustannie zbiera w terenie i gromadzi materiały repertuarowe dla zespołów, organizuje przedstawienia angażując w nie grupy seniorów oraz osób niepełnosprawnych, czynnie włącza się w działalność charytatywną na rzecz potrzebujących. Eugeniusz Karkoszka jest przykładem niestrudzonego propagatora tradycyjnej kultury.
 
LUCYNA KMAK

Z wykształcenia ogrodnik, z zamiłowania animator ruchu regionalnego w środowisku kół gospodyń wiejskich, społecznik. Od kilkudziesięciu lat inicjuje i angażuje się w liczne projekty mające na celu aktywizację ruchu KGW. Jest autorką wielu pomysłów i inicjatyw, dzięki którym gospodynie mogą ukazać swój potencjał artystyczny i kulinarny. Jest sprawczynią swoistego „renesansu” kół gospodyń w tej części Małopolski. Jako prezesem założonego prze siebie Stowarzyszenia Turystyczna Wieś Retro w Ptaszkowej zrealizowała kilka ważnych i cennych projektów z zakresu dziedzictwa kulturowego. Od kilkunastu lat przygotowuje i realizuje w gminie  Grybów przegląd kół gospodyń, w którym reprezentacje wszystkich wsi  przygotowują do konkursu scenki i widowiska regionalne oraz lokalne, tradycyjne rarytasy kulinarne. Prezentowane tutaj programy stoją na bardzo wysokim poziomie merytoryczno-artystycznym, co owocuje ich kwalifikacją na konkursy wyższego szczebla. Pani Lucyna jest osobą ogromnie cenioną w środowisku za to, że niestrudzenie konsultuje, doradza, pomaga, wspiera, motywuje do działania - i zawsze z uśmiechem na twarzy.

ROBERT KOWALCZYK

Polonista, poeta, literat, muzyk i instrumentalista ludowy, animator ruchu regionalnego, dyrektor Orawskiego Centrum Kultury w Jabłonce. Wśród młodej generacji Orawian to jeden z najważniejszych animatorów kultury na tym terenie.
Jego twórczość poetycka jak i literacka nawiązuje do kart historii i pięknych tradycji regionalnych a także jest odzwierciedleniem ogromnej wrażliwości jej autora . Jako poeta i prozaik pisze w języku literackim oraz gwarą. Ale pisze także sztuki teatralne dla Orawskiej Grupy Teatralnej im. dra E. Kowalczyka, której jest współzałożycielem i współreżyserem. Orawskich aktorów-amatorów cechuje duży profesjonalizm oraz wysoki poziom warsztatu aktorskiego. Nie dziwi zatem fakt, że grupa wielokrotnie nagradzana była na prestiżowych konkursach. Pan Robert to także publicysta i redaktor naczelny miesięcznika „Orawa” oraz członek Muzyki Lipnickiej „Wolorze”, w której realizuje się jako skrzypek. Pełniąc funkcję dyrektora Orawskiego Centrum Kultury w Jabłonce Pan Robert z zapałem kreuje przestrzeń kulturową gminy. Organizuje i wspiera zajęcia z zakresu ludowego muzykowania, organizuje wystawy, prowadzi działalność wydawniczą, skutecznie pozyskuje środki zewnętrzne na działalność instytucji. Jest też założycielem Młodzieżowego Zespołu ORAWIACY i Dziecięcego Zespołu MŁADNIK, którymi przez kilka lat kierował i jednocześnie był instruktorem. Robert KOWALCZYK to człowiek nietuzinkowy, z niezwykłym potencjałem twórczym. Wszystko co robi jest przepełnione duchem Orawy, regionu, który zajmuje w jego życiu szczególne miejsce. O niej pisze tak pięknie: „...tutok zycie orawskie goreje hań po wiyrchak słonecko basuje, poźryj sie dobrze i uwoźcie, uwidzis jako syćko w koło tońcy i śpiywo wesoło, cujes jako cie orawski świat miyłuje...”.

TERESA LISAK

Instruktor i animator kultury, społecznik, od wielu lat aktywnie działa na rzecz ochrony i popularyzacji tradycji regionu tarnowskiego. Od 2001 roku pełni funkcję Dyrektora Gminnego Ośrodka Kultury w Ryglicach. Przez wiele lat swojej pracy zawodowej realizowała się jako instruktor plastyki w ośrodkach kultury w Staszowie i Ryglicach. Obejmując stanowisko kierownika a następnie dyrektora ryglickiej placówki od samego początku dała się poznać jako doskonały animator życia kulturalnego. Nawiązała kontakt ze szkołami z terenu gminy by skierować do najmłodszych szeroką ofertę kulturalną i edukacyjną. Zauważyła potrzebę aktywizacji i promocji rodzimych twórców i  zainicjowała trwające do dziś cyklicznie wystawy twórców ludowych. Ośrodek pod jej opieką stał się centrum i wzorcową gminną jednostką kultury i rozrósł się o kilka filii w Kowalowej, Zalasowej i Lubczy. Propozycje kulturalne gminy Ryglice zaczynają być rozpoznawalne i uznane również poza powiatem tarnowskim a dobrze przemyślana oferta programowa przyciąga wielu zainteresowanych; z możliwości rozwijania swych zainteresowań korzysta ponad 400 osób – dzieci, młodzieży i dorosłych. Ogromną uwagę zwraca Pani Teresa na popularyzację i ochronę folkloru i tradycji. Na terenie gminy wciąż tworzą się kolejne grupy śpiewacze, zespoły obrzędowe, dziecięce kapele ludowe. Od niedawna istnieje tu Matecznik Tradycji – lokalne centrum edukacji regionalnej będące owocem współpracy z MCK SOKÓŁ w ramach projektu unijnego Małopolska Szkoła Tradycji.

JOANNA LISZKA

Jest czynną animatorką życia kulturalnego w gminie Łukowica, założyła w 2008 r. wraz z mężem Romanem, zespół regionalny DOLINA SŁOMKI ze Stronia, którym oboje kierują od początku istnienia. Zespół skupia obecnie ponad stu członków – dzieci i młodzież z terenu wsi Stronie oraz okolicznych miejscowości i działa w trzech grupach wiekowych. Niezwykle zaangażowana w pracę na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego i upowszechniania tradycyjnego folkloru Lachów Sądeckich. Jako współtwórczyni stowarzyszenia Ratujmy Tradycje zrealizowała kilka cennych projektów, dzięki którym doposażono zespół w stroje i rekwizyty, zrealizowano warsztaty z zakresu ludowego tańca i śpiewu, nagrano płyty z repertuarem zespołu. Pani Joanna dorastała w domu, w którym tradycja była codziennością. To, co wyniosła z niego wyniosła, przekazuje obecnie najmłodszemu pokoleniu mieszkańców a także swoim własnym dzieciom, które grają w kapeli zespołu. Sama mówi przepiękną, nieskażoną gwarą, a dumę z języka przodków wpaja dzieciom w zespole. Jest osobą niezwykle skromną, ciepłą, otwartą na potrzeby innych, poświęcającą swój prywatny czas na działalność społeczną
w kulturze.  Ma wielkie uznanie we własnym środowisku, u współmieszkańców i współpracowników.

ROMAN LISZKA

wieloletni działacz społeczny, członek zarządu OSP w Stroniu, radny kilku kadencji Rady Gminy Łukowica, członek Rady Parafialnej w Przyszowej, współzałożyciel orkiestry dętej „Echo Gminy Łukowica” oraz stowarzyszenia „Ratujmy Tradycje”. Wraz z żoną Joanną założył w 2008 roku zespół regionalny DOLINA SŁOMKI ze Stronia. , jeszcze jako młody chłopak w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia zaangażowany był w największą gminną imprezę pn. „Przegląd Aktywności Kulturalnej Gminy Łukowica” przygotowując widowiska obrzędowe oraz kolędnicze a także w działalność kulturalną na terenie wsi organizowaną przez klub „Ruch” w Stroniu. Nieprzerwanie działa i włącza się do realizacji wielu imprez kulturalnych a także w pracę na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego i upowszechniania tradycyjnego folkloru Lachów Sądeckich. Poza pracą cały wolny czas poświęca dla społeczności, włączając w to troje własnych dzieci, które jednocześnie wiodą prym w zespole regionalnym jako muzycy grający na ludowych instrumentach. Ceniony w środowisku za swoją pracę na rzecz kultury a przede wszystkim za szacunek do tradycji tj. poszanowanie ziemi, chleba, rodziny i minionych pokoleń.
 
ANTONI PLECHTA

Utalentowany muzyk, nauczyciel, animator kultury, instruktor muzyczny oraz dokumentalista folkloru. Długoletni i obecny kierownik muzyczny oraz założyciel kapeli zespołu regionalnego MAŁE ŁĄCKO z Łącka. Absolwent Liceum Muzycznego w Krakowie oraz Uniwersytetu Śląskiego, filia w Cieszynie, tutaj zdobył kwalifikacje pedagoga muzyki. Już jako dziecko przygrywał w kapeli MAŁE ŁĄCKO, do której później powrócił już jako wykształcony nauczyciel. Pracował jako instruktor w Ognisku Muzycznym w Łącku, Powiatowym Młodzieżowym Domu Kultury w St. Sączu,  był także kapelmistrzem łąckiej orkiestry dętej. W Szkole Podstawowej w Maszkowicach i Łącku był nauczycielem muzyki skąd w 2007 r. przeszedł na emeryturę. Od kilkudziesięciu lat Pan Antoni niestrudzenie zabiega o to, by upowszechniać kulturę muzyczną regionu, a co najważniejsze przekazywać jej najcenniejsze wartości młodemu pokoleniu. Jako mistrz ludowego muzykowania wykształcił metodą beznutową kilkudziesięciu muzyków. W środowisku jest autorytetem w swojej dziedzinie, konsultuje, doradza, animuje. Poczynił wiele starań w dziedzinie dokumentacji rodzimego folkloru muzycznego. Z jego dorobku do dziś korzystają uczniowie, studenci, nauczyciele, instruktorzy i regionaliści. Nieprzerwanie od roku 1976 realizuje swoje muzyczne pasje jako skrzypek w ludowej kapeli przy zespole regionalnym GÓRALE ŁĄCCY. Odznaczony między innymi Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Honorową Odznaką Zasłużony dla Ziemi Sądeckiej. 
 
STANISŁAW WOLAŃSKI

Muzyk i instrumentalista ludowy, instruktor tańca, ikona regionalizmu Ziemi Łąckiej. Członek kapeli góralskiej przy zespole GÓRALE ŁĄCCY z dwudziestoletnim stażem. W tym samym zespole przez 33 lata był tancerzem,  pełnił w nim też funkcję instruktora tańca oraz kierownika. Zespół pod jego opieką zdobywał prestiżowe nagrody na konkursach folklorystycznych i był zaliczany do czołówki działających na południu Polski amatorskich grup folklorystycznych . Pan Stanisław opracował kilka scenariuszy widowisk folklorystycznych a także programów tanecznych dla zespołu, ocalił od zapomnienia i wprowadził do repertuaru kilka zapomnianych tańców, które zespół wykonuje do dziś. Swoje muzyczne pasje realizował grając w miejscowej orkiestrze dętej a w Ognisku Muzycznym w Łącku przez kilka lat udzielał lekcji gry na instrumentach. Społecznik i aktywny działacz regionalny, od 2005 roku do chwili obecnej jest Wiceprezesem Zarządu Związku Podhalan, Oddział w Łącku. Udziela się organizując coroczne Zoduski Muzykanckie oraz spotkania opłatkowe. Jako członek grupy redakcyjnej publikowanych przez Oddział wydawnictw, opracował śpiewnik pieśni regionalnych, pastorałek a także scenariusz przedstawienia regionalnego „Coby godka i śpiywka z nomi pozostała”. Za swoją pracę na rzecz kultury góralskiej wyróżniony został m. in. nagrodą indywidualną Ministra Kultury, nagrodą Wojewody Małopolskiego oraz Złotym Jabłkiem Sądeckim -  Nagrodą Starosty Nowosądeckiego.