Warsztaty terenowe

koniki zrobione ze słomy
W ramach VII edycji Kongresu, tak jak w latach poprzednich wyruszymy z warsztatami w teren. Do zaprzyjaźnionych instytucji zaprosimy uczestników Kongresu w czwartek 21 października.

Warsztat nr 1: Karpackie potoczki krzyżykowe

Prowadzenie: Marianna Jara

Popłyną po bielutkiej kanwie. Czarne i czerwone, żółte i pomarańczowe. Pozornie łatwo je stawiać, bo kanwa wyznacza miejsce wkłucia. Ale nigdy nie wiadomo, jak się potoczą te potoczki… Jak się potoczą towarzyszące im opowieści. Jakie pieśni przy tym popłyną… Bo prowadzącą warsztaty jest niezwykła kobieta: artystka, osobowość. Marianna Jara. Będzie więc prezentacja haftu krzyżykowego z prywatnej kolekcji, nauka pieśni o pięknej dziewczynie, podstawy rękodzieła. Będzie jak dawniej w długie, jesienne wieczory spędzane w kobiecych kręgach: wyszywanie i śpiew.

Warsztat nr 2: Yaku-Mama Matka-Woda. Andyjska woda: lodowce i gwiazdozbiory

Prowadzenie: Elżbieta Jodłowska

Na andyjskim niebie króluje majestatyczna Wielka Rzeka - Hatun Mayu, zwana tez Starą Rzeką, albo Mądrą Starą Rzeką Przodków. Jej niebiański przepływ jest gwarantem obecności wody na świecie ziemskim, tym doczesnym. Według tej andyjskiej wizji kosmowizji, dopóki gwiazdowa lama będzie piła gwiezdną wodę z kosmicznej rzeki – życiu na ziemi nic nie zagraża. Starożytne andyjskie kultury stworzyły systemy kalendarzowe, oraz osnuły swe wierzenia i mity właśnie na tej kosmowizji. Najwyższe góry świata - strefy tropikalnej: Białe Kordyliery, wraz ze swymi niebotycznymi lodowcami sięgają tam nieba i dostarczają wodę andyjskim, żyznym dolinom, dając obfitość plonów oraz niekiedy sprowadzają katastrofalne powodzie. Elżbieta Jodłowska, andystka, artystka-graficzka, wspinająca się antropolożka, podróżniczka, korzystając z własnego doświadczenia w pracy w terenie i osobistego przeżycia głębokiego kontaktu z naturą, opowie o tym fascynującym terenie, która to opowieść będzie tłem dla warsztatów. Uczestnicy warsztatów zapoznają  się z andyjskimi gwiazdozbiorami i wykonają samodzielnie ich wizerunki przy użyciu farb wodnych.

Wizerunki gwiazdowych zwierząt, rozsianych na andyjskim niebie jak geoglify na pustyni Nazca, to swoisty andyjski zodiak, każdy z uczestników warsztatów namaluje dla siebie taki niebo-glif inspirowany nocnym andyjskim niebem po którym płynie wieczna Wielka Rzeka gwiazd (niebo-glif termin skonstruowany przez autorkę na potrzeby takich zajęć).


Elżbieta Jodłowska - artysta grafik, doktor etnologii, antropolożka, badaczka kultury Indian Quechua (andyjskich), podróżniczka, andynistka, alpinistka i taterniczka. 

Absolwentka ASP w Krakowie (Grafika, dyplom mgr 1990) oraz Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych UJ (Ameryka Łacińska, dyplom mgr 2014), niedawno uzyskała stopień doktora Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ (promotor dr hab. Marcin Brocki).

Od 2008 r. koncentruje zainteresowania badawcze w Peru, łącząc podróże, działalność alpinistyczną w Andach oraz prace etnograficzne w północnej części tego kraju, w rejonie Cordillera Blanca. Interesuje się kulturą Indian Quechua (keczua), zwłaszcza mitologią, religijnością ludową i synkretyzmem. Ostatnio prowadziła zaawansowany projekt badawczy nad antropologicznymi zagadnieniami ośrodka kultu religijnego w Huaráz, w departamencie Ancash, w rejonie najwyższych na świecie, lodowcowych gór strefy tropikalnej.

Jest współautorką (z Mirosławem Mąką) książki Pishtaco. Fenomen symbolizacji traumy kulturowej w społecznościach andyjskich (Kraków 2016, Nomos) oraz artykułów naukowych w „Pracach Etnograficznych UJ” (w 2015 i 2016), w „Estudios Latinoamericanos” (2016) i „Indigenie” (2014/15, 2016). Jest członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Studiów Latynoamerykanistycznych, działa w Instytucie Kultury Latynoamerykańskiej w Krakowie,  oraz w Polskim Towarzystwie Ludoznawczym.

Warsztat nr 3: Płynąc z rytmem!

Prowadzenie: Monika Dudek

Melodia bez rytmu nie może istnieć, rytm bez melodii już tak. Nawet w bezruchu możemy usłyszeć rytm naszego serca, rozróżniamy rytm kroków, poddajemy się rytmom natury. Idąc przez życie, nieustannie podążamy w rytmie: naszych codziennych spraw, powinności, obowiązków, a od czasu do czasu przyjemności.

W tańcach w kręgu, które Wam proponuję, z łatwością poddamy się wspólnemu rytmowi i odnajdziemy przyjemność w powtarzaniu prostych tanecznych kroków. Inspiracje zaczerpniemy z tańców z całej Europy, w tym z Polski, Litwy, Danii, Grecji, Francji, Szkocji, Rumunii, Węgier i wielu innych.

Początek zajęć poświęcimy integracji i poznaniu się uczestników warsztatów, wykorzystując różnorakie melodie etniczne i elementy pracy z ciałem.

Rzeka Pieśni, a tuż obok rzeka tańca - to moje żywioły!  Popłyńmy z rytmem!

Czego się spodziewać? Euforii i nastroju! Czego się nie spodziewać? Nudy!

Warsztat nr 4: Owoc w płynie

Prowadzenie: Krzysztof Maurer

W słynnej tłoczni Krzysztofa Maurera uczestnicy poznają sposoby zamiany ciał stałych w płynne i rozmaite formuły tych ostatnich. Z jakich owoców i w jaki sposób uzyskać zdrowe i pełnowartościowe soki? Co można zrobić z wytłoczyn? Specjaliści z tłoczni podzielą się wiedzą w tych kwestiach. Będzie też kosztowanie i smakowanie. Wyjaśni się również, jakie inne drogocenne płyny – poza sokami – można uzyskać z darów natury.

Warsztat nr 5: Drama-tyka folkloru

Prowadzenie: Łukasz Fijał

Jak przenieść ludowe obyczaje, obrzędy i opowieści na scenę tak, by oczarować publiczność? Jak konstruować ciekawe scenariusze? Jak mobilizować członków swoich zespołów do coraz lepszej ekspresji wzmacniając ich aktorskie umiejętności? I co najważniejsze: jak wybierać wątki i opowieści mówiące o kobiecie w folklorze tak, by nie wyśmiewać i nie obrażać pozostając jednocześnie wiernym tradycji? Prowadzący warsztaty Łukasz Fijał z pewnością będzie pomocny w tych wszystkich kwestiach. Jest młodym, a już odnoszącym sukcesy reżyserem teatralnym. A dla uczestników kongresu jego rady mogą się okazać tym bardziej użyteczne, że wyrósł z zespołu regionalnego i ma do kultury tradycyjnej zarówno stosunek emocjonalny, jak też intelektualny szacunek.

Warsztat nr 6: Płynność dźwięków

Prowadzenie: Katarzyna Broda-Firla

Mówimy często, że dźwięki, pieśni, głosy płyną. Wyrażamy przez to, że rozchodzą się harmonijnie, pięknie brzmią, sprawiają przyjemność słuchaczowi. Katarzyna Broda Firla sama posiada głos czysty i płynny jak górska krynica. Ma ponadto także umiejętność przekazania wiedzy innym, jak kształtować brzmienie ich głosów, by nabrały tej pięknej i pożądanej płynności. Podczas warsztatów pomoże wydobyć z gardeł uczestników jak najczystsze, wspaniałe dźwięki.

Warsztat nr 7: Zalipiańskie malowanki

Prowadzenie: Wanda Chlastawa i Ewelina Sokołowska

Krople farby spływają z pędzla na ściany. Układają się w płatki, kwiaty i bukiety. Wieś zakwita.

Potrzeba upiększania swojego otoczenia towarzyszyła ludzkości od zarania dziejów. W Zalipiu przybrała wyjątkową i niepowtarzalną formę, która rozwija się  i zachwyca do dnia dzisiejszego.

Zalipie to miejscowość o wyjątkowym i unikatowym charakterze. Jest to niewielka wioska, licząca ok. 800 mieszkańców położna na Powiślu Dąbrowskim w Małopolsce. Najważniejszym walorem i wyróżnikiem wsi, dzięki któremu jest ona szeroka rozpoznawana nie tylko w Polsce, są malowane domy i obejścia gospodarskie. Zwyczaj zdobienia domów motywami kwiatowymi sięgający końca XIX wieku jest ciągle podtrzymywany i przekazywany z pokolenia na pokolenie głównie dzięki artystycznej pasji kobiet. Warto podkreślić, iż malarki nie używają żadnych szablonów, dzieła są jedynie wytworem ich fantazji,  inspirowane  kwiatami z pól i przydomowych ogródków. Każdą zalipiańską artystkę wyróżnia indywidualny styl, kompozycja i kolorystyka, co wpływa na niepowtarzalny charakter tutejszego zdobnictwa.

Co roku Malowaną Wieś odwiedza około 40 tysięcy turystów z kraju i z zagranicy. Przekłada się to na liczne artykuły, publikacje, reportaże zarówno w prasie lokalnej, ogólnopolskiej jak i zagranicznej. Na wielu portalach internetowych Zalipie nazywane jest najpiękniejszą wsią w Polsce. Warto podkreślić, że Zalipie nie jest skansenem – to oryginalna, malowana ludzką wyobraźnią wieś, która tonie w fantazyjnych i barwnych kwiatach. Tu domy oraz zagrody kwitną cały rok.

Tematyka warsztatów plastycznych „Zalipiańskie malowanki” dotyczyć będzie  tradycyjnej twórczości zalipiańskiej.  Uczestnicy będą ozdabiać motywami kwiatowymi przedmioty ceramiczne lub drewniane, zapoznając się przy tym z osobliwą tradycją regionu. Zajęcia umożliwią uczestnikom odkrycie i rozwój talentów rękodzielniczych. Warsztaty poprowadzą doświadczone malarki ludowe, wielokrotne laureatki konkursu „Malowana Chata”: Wanda Chlastawa i Ewelina Sokołowska.

Warsztat nr 8: Krynice zdrowia

Prowadzenie: Przedstawiciel Uzdrowiska Krynica-Żegiestów S.A.

Perła polskich uzdrowisk ugości uczestników kongresu tym, co ma najcenniejszego: wodami mineralnymi. Degustacji będzie towarzyszyć mnóstwo cennych informacji: na tle historii wodolecznictwa w Krynicy Zdroju dowiemy się o zdrowotnym zastosowaniu poszczególnych gatunków wód mineralnych. Kiedy i które z nich pić? W których brać kąpiele? Jakie dolegliwości można nimi leczyć? To wszystko wyjaśni ekspert Uzdrowiska Krynica – Żegiestów S.A.

Warsztat nr 9: Znaczenie wody w ziołolecznictwie i praktykach medycyny ludowej

Prowadzenie: Anna Pietrusza

Spotkanie pozwoli nam poznać wodę jako jeden z głównych nośników do tworzenia ekstraktów roślinnych, posłuchać o leczniczych kąpielach ziołowych zarówno w wymiarze naukowym, leczniczym jak i w aspekcie rytualnym. Podczas warsztatu każdy z uczestników indywidualnie wykona: ziołowy szampon w kostce do włosów i ciała.


Anna Pietrusza - zielarka, fitoterapeutka, mama dwóch córek. Pasjonatka i promotorka naturalnej kosmetyki ziołowej. Karierę managera z przyjemnością wymieniła na rozwijanie zaszczepionej już w dzieciństwie wiedzy zielarskiej opartej na potrzebie samowystarczalności. Swoją pasję i wiedzę zamienia w misję pokazywania innym jak wiele korzyści i zadowolenia kryje się w tworzeniu własnych produktów opartych na ziołach, naturalnej pielęgnacji i mądrym czerpaniu z otaczającej nas przyrody i dawnej wiedzy.  Słuchaczka studiów podyplomowych o kierunku Chemia Kosmetyczna, absolwentka kursów zawodowych Zielarz-Fitoterapeuta i Terapie Biologiczne w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. S. Pigonia w Krośnie, pod okiem Dr Henryka Różańskiego.  Konsultant ds. Recepturowania oraz autorka linii ziołowych kosmetyków, o których opowiada na swoim fp: Anna Pietrusza – Pracownia Dzikich Kosmetyków. Współtwórczyni projektu Ziołowy Beskid, gdzie wraz z innymi karpackimi zielarkami, odtwarza i propaguje tradycje zielarskie, prowadząc i organizując liczne warsztaty i spotkania tematyczne.

Warsztat nr 10: Zasmakuj w Karpatach

Prowadzenie: Koło Gospodyń Wiejskich Kamienica

Koła Gospodyń Wiejskich to jeden z potężnych atutów kultury regionalnej Małopolski. Kobiety – liderki, aktywne w swoich społecznościach lokalnych, są zarazem najlepszymi ambasadorkami kultury tradycyjnej swoich Małych Ojczyzn. I nikt nie ugości Was tak wspaniale, jak one. Będą mieli okazję przekonać się o tym uczestnicy warsztatów kulinarnych w Kamienicy. Pod opieką miejscowych członkiń KGW nauczą się przyrządzać jeden z tutejszych przysmaków: placki z blachy. Ponadto skosztują tez innych zacnych delikatesów, a część z nich z całą pewnością będzie miała płynną postać.