Warsztaty terenowe

1. Od świtu do zmierzchu, od narodzin do śmierci

...pieśni zwyczajne i obrzędowe

“Kiedy ranne wstają zorze” i “Kołys mi się kołys” na początek, przez “Wąz się wije po drzewinie”, aż po “Żegnam cię mój świecie wesoły” na koniec. Śpiewem zarysujemy symbolicznie jeden dzień, a jednocześnie całe życie człowieka.

Pieśni, które zaśpiewamy, nie słychać już w ich naturalnych kontekstach: przy chrzcinach, na pastwisku, przy zalotach i zrękowinach, dobranockach urządzanych dla młodej, oczepinach i w końcu podczas czuwania przy zmarłym czy w drodze na cmentarz… Czasem jeszcze nucimy kołysanki.

Podczas warsztatów archaiczne teksty i melodie wybrzmią ponownie, a dla wielu być może będzie to pierwsze zetknięcie z pieśniami obrzędowymi, niosącymi treść i sens, współcześnie często niezrozumiały. Pośród multiplikowanych, popularnych przyśpiewek i utworów biesiadnych, powszechnie wykonywanych na terenie całej Polski, często pozyskiwanych z wydawanych śpiewników, wybrane przeze Monikę Dudek pieśni przeniosą uczestników w świat, w którym każde słowo miało sens.

W przestrzeni sacrum i profanum, w bliskości i uważności wobec siebie i innych wyśpiewamy białym głosem to, co przez setki lat stanowiło o sensie życia.

Prowadzenie: Monika Dudek

2. Zjednoczyć ducha i ciało w śpiewie

Warsztat głosu białego. W każdym z nas tkwi i sacrum i profanum - odwieczny konflikt. Warto z tego wydobywać coś dobrego i pozytywnego. Katarzyna Broda – Firla pokaże piękno białego głosu czystego i pierwotnego poprzez oddech i ćwiczenia emisyjne, które prowadzą uczestników warsztatu  do spotkania z samym sobą. Konflikt niech się przerodzi w twórcze i pełne otwartości działanie

Prowadzenie: Katarzyna Broda-Firla

3. O gustach się nie dyskutuje

...czyli sacrum i profanum w komunikacji promocyjnej i reklamowej - jak mądrze ocenić czy reklamujemy się godnie

Tematem warsztatów będzie komunikowanie, które ma na celu przekonanie innych do moich racji, propozycji i poglądów.

Jak wiemy, nie są to sprawy proste. Będziemy zatem oglądać różne przekazy i rozstrzygać, czy są one tylko niestosowne, czy też niedopuszczalne. Gdzie jest granica "dobrego smaku", gdzie wystarcza ocena etyczna, a gdzie wkracza już kodeks postępowania.

Moralność ludzkich wyborów i ocen w mediosferze (czyli otoczeniu mediów, wśród których funkcjonujemy) jest potrzeba tym, którzy odbierają media, ale i tym, którzy w swoich środowiskach zajmują się np. promocją kultury. Przyjrzymy się zatem etyce twórców (ciekawych kampanii reklamowych) ale i etyce odbiorców. A może nawet stworzymy taki wyjątkowy komunikaty, który będzie w pewnym punkcie przecinał oś sacrum i profanum...

Prowadzenie: dr Klaudia Cymanow-Sosin

4. "Dotknąć" człowieka: o dobrych słowach i gestach

„Dotknąć człowieka” może oznaczać: być blisko niego, ale również: zranić go. Można go dotknąć w sferze mało ważnej, zewnętrznej lub w głębi jego poczucia i uczucia sacrum. Podstawową rolę w takich relacjach pełnią słowa i gesty. Warsztaty mają na celu pokazać i utrwalić umiejętności porozumiewania się ludzi w ich różnych światach kulturowych i światach wartości z poszanowaniem dla ich uniwersalnej i fundamentalnej, wspólnej każdemu człowiekowi godności. Narzędziem, które zostanie omówione będzie wywiad kulturowy, odnoszący się do tych sfer życia człowieka, które stanowią wymiar sacrum religijnego, ludzkiego, kulturowego, etnicznego.

Prowadzenie: dr Katarzyna Drąg

5. Sacrum zamkniętej przeszłości

Animator kultury wobec artefaktów kultury żydowskiej

Artefakty kultury żydowskiej są częścią polskiej przestrzeni kulturowej. Nie tylko w Małopolsce, ale i innych regionach naszego kraju spotykamy budynki, napisy, cmentarze, symbole, których nie rozumiemy i często nie potrafimy rozróżnić ich sakralnego lub świeckiego charakteru. Warsztaty dostarczą podstawowych narzędzi do poruszania się pośród symboli kultury żydowskiej, która była żywotna na naszych ziemiach, a której tylko ślady pozostały do dziś – jako sacrum zamkniętej przeszłości. Wiedza daje możliwość, by symbole te rozumieć i móc uszanować, odnosząc się jednocześnie z szacunkiem do osób, dla których stanowiły one sacrum. 

Prowadzenie: dr Piotr Drąg

6. Jak grać by nie sprofanować?

Muzyka tradycyjna w sakralnych okolicznościach

Muzyka góralska służyła przede wszystkim do tańca. Zachowała tę funkcję do dziś, ale pojawiły się przed nią nowe wyzwania. Towarzyszy bowiem nie tylko świeckim obrzędom i zabawom,  coraz częściej słyszymy ją podczas świąt państwowych i uroczystości patriotycznych, w kościele podczas Mszy Świętej, na ślubach, w czasie ceremonii pogrzebowych. Dziś już prawie nikt nie wyobraża sobie Pasterki w górach bez tradycyjnego śpiewu i muzyki góralskiej. Czy wkroczenie w sferę sacrum odbywa się naturalnie, czy jest przyczyną konfliktów, nieporozumień, zgorszenia? Czy tradycyjny repertuar i charakter gry może sprostać tym wyzwaniom?

Prowadzenie: Krzysztof Trebunia Tutka

7. Jak śpiewać pełną piersią?

Głos jest częścią naszego ciała, działa zgodnie z fizjologią. Jest też instrumentem muzycznym i działa w oparciu o zasady akustyczne.

Warsztat da odpowiedź na ważne pytanie: Jak połączyć fizjologię z akustyką, aby uzyskać pełny, pięknie brzmiący dźwięk niezbędny w muzyce tradycyjnej. Zajęcia mają dwuczęściową formę. W pierwszej wyjaśnimy teoretyczne fizjologiczno-akustyczne podstawy działania narządu głosowego.

W części drugiej zaprosimy słuchaczy do ćwiczeń praktycznych nad układem i pozycją narządu głosowego i pracą mięśni oddechowych.
UWAGA! Warsztaty dwudniowy dla tej samej grupy uczestników!

Prowadzenie: Bogumiła Tarasiewicz

8. Taniec - nasze wdzięczne medium oswajające

My, ludzie współcześni, przyzwyczailiśmy się traktować taniec, jako element widowiska, rozrywki lub nieco bardziej uroczystego spotkania, nie pamiętając już nawet o tym, że w przeszłości pełnił on o wiele więcej funkcji ważkich społecznie, religijnie, czy też psychologicznie. Towarzyszył on bowiem kolejnym pokoleniom w najistotniejszych momentach życia - swoistych „przejściach” - prowadząc, wspierając, oswajając i sankcjonując. Dziś w naszym życiu mamy do czynienia co najwyżej jedynie z pozostałościami tej wielkiej roli tańca. Wynika to z faktu, że „zdezintegrowany typ współczesnego społeczeństwa stracił swą bezpośrednią łączność z tańcem i nie jest on już obecnie nieodłączną częścią naszego życia zbiorowego”, w związku z czym „zredukowanie pozycji tańca jako żywotnego składnika kultury, jest bardzo wyraźne” (Roderyk Lange). Podczas mojego warsztatu chciałbym Państwa zabrać na wyprawę w głąb dziejów tańca, aby przypomnieć nam wszystkim ukryte nieraz pod bardzo prostą formą bardzo rozbudowane konteksty, spojrzeć inaczej na sam taniec, a mam nadzieję, że także na samego siebie.  

Prowadzenie: dr hab. Tomasz Nowak

9. Prawosławie - wiara i kultura

W zaciszu dawnej cerkwi, która dzisiaj jest świątynią katolików, spoglądając na ikonostas i carskie wrota, uczestnicy warsztatów poznają bardzo liczne podobieństwa łączące prawosławnie i katolicyzm oraz te nieliczne, aczkolwiek ważne różnice, które sankcjonują odrębność obu wyznań.Marianna Jara jako teolog prawosławia, ale także niestrudzona i znakomita animatorka kultury objaśni kwestie teologiczne oraz piękną obyczajowość prawosławia, która odbija się w kulturze tradycyjnej wyznawców tego obrządku. Wiedza taka może okazać się bardzo przydatna dla osób tworzących programy oddające wielokulturowość, która była rzeczywistością większości polskich regionów aż do II wojny światowej. Była zatem codziennością naszego folkloru.

Prowadzenie: Marianna Jara /Ukraina/

10. Cointidentia Opositorum

...sacrum i profanum w tradycji, muzyce i… człowieku

Tradycja i dawna muzyka to zawsze cointidentia opositorum – zbieżność przeciwieństw, takich jak sacrum i profanum. Bo jeśli Bóg jest nieskończony, to jest obecny we wszystkich rzeczach, w każdym stworzeniu, a więc przenika profanum. Jednocześnie instynktownie czujemy, że niektóre fragmenty rzeczywistości fizycznej czy duchowej są bardziej w sferze sacrum, inne przynależą do świeckiego porządku. Nasi ojcowie również mieli taką metafizyczną intuicję, co wyraża się na niezliczone sposoby w kulturze tradycyjnej, jaką nam pozostawili. Przewodnikiem w odkrywaniu zbieżności przeciwieństw w starej muzyce, pieśniach i opowieściach będzie dr Michał Smetanka. Ale pracę nad odkrywaniem tej prawdy w sobie wykonać musi każdy z uczestników warsztatów. Bo w każdym z nas jest i sacrum i profanum, i nie musi być tak, że pierwsze jest czystym dobrem, a drugie jest gorsze… Mogą istnieć w równowadze tworząc niepowtarzalność i piękno człowieczeństwa.

Prowadzenie: dr Michał Smetanka