Krzesany

Na drugi dzień Kongresu, 26 października, przygotowane zostały dwa panele tematyczne. Drugi z nich odbędzie się pod hasłem KRZESANY.
W iskier krze­sa­niu ży­wem
Ma­te­riał to rzecz głów­na;
Trud­no naj­tęż­szym, krze­si­wem
Iskry wy­do­być z …sub­stan­cji mięk­kiej i po­dat­nej...
Tadeusz Boy-Żeleński

Krzesanie ma w sobie moc. Poprzez ten akt rodzi się iskra. Ale samo krzesanie nie wystarczy. Iskra musi paść na podatną na żarzenie substancję. Wtedy płomień ma szansę się rozwinąć i objąć we władanie materię.

Rozniecanie ognia było codzienną koniecznością od czasów najdawniejszych. Różne były na to sposoby. W trwającej przez tysiąclecia ewolucji metod wzniecania iskry popularne przez długi czas było właśnie krzesanie: uderzanie o siebie dwóch minerałów – skałki i krzesiwa. Skałką były niewielkich rozmiarów kawałki krzemieni o zaostrzonych krawędziach. Krzesiwa zaś były wykonane z żelaza. Ten sposób przetrwał do dnia dzisiejszego m.in. w zapalniczkach.

Akt rozpalania ognia ma swoje liczne funkcje również w kulturze i to zarówno w sferze sacrum, jak profanum. W zwyczajach i obyczajach ludowych jest całe mnóstwo związanych z tym obrzędów, przesądów i wierzeń. W trakcie panelu przywołamy zarówno te powszechnie znane, związane na przykład z rozpalaniem pieca, pieczeniem chleba czy weselnego kołacza, jak też unikatowe – jak obyczaj bziukania w Koprzywnicy czy sobótkowe ognie na palach u Kaszubów.

Tym, co rozgrzewa, a nawet rozpala krew, bywa taniec. Będzie więc o nim mowa, a jeśli tak, trudno nie odnieść się bezpośrednio do podhalańskiego krzesanego i towarzyszącej mu muzycznie nuty krzesanej. Nie każdy wie, że w tańcu góralskim każdy krok ma znaczenie czytelne kiedyś dla członków tej społeczności. Rozszyfrujemy część tych znaczeń.

Będziemy się też zastanawiać, co można wykrzesać z siebie i innych, jak budować relacje i pracować z nimi. A to cenne zarówno w życiu, jak i na scenie, bo przecież chcielibyśmy, angażować emocjonalnie odbiorców naszych widowisk. Chcielibyśmy, by coś czuli. Jak to osiągnąć bez manipulacji, dając im wolność wyboru osobistej emocji? Przez labirynt punktów zapalnych ludzkiej psyche poprowadzi nas psychoterapeutka.  

Barwne i różnorodne grono panelistów gwarantuje, że dowiemy się tu rzeczy praktycznych, zyskamy nowe inspiracje i będziemy mogli  podjąć próbę panowania nad własną skałką i krzesiwem.

Opiekun naukowy: dr hab. Stanisława Trebunia-Staszel – etnolog, Dyrektor Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego
Moderator: dr hab. Magdalena Szyndler – prof. UŚ, dyrektor Instytutu Sztuk Muzycznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
Paneliści:

  • dr Katarzyna Ceklarz – etnolog, socjolog, Podhalańska Państwowa Uczelnia Zawodowa w Nowym Targu
  • Bartłomiej Koszarek – etnolog, multiinstrumentalista, regionalista, dyrektor Bukowiańskiego Centrum Kultury „Dom Ludowy” w Bukowinie Tatrzańskiej
  • Nadiia Moroz-Olshanska – Fundacja Widowisk Masowych, organizator Międzynarodowego Festiwalu Teatru Ukraińskiego „Wschód-Zachód” 
  • Ewa Olszewska – psycholog, psychoterapeuta